энергаэфектыўнасць – у кожны дом
Яшчэ нядаўна для большасці спажыўцоў клас энергаэфектыўнасці заставаўся малазначнай інфармацыяй. Пры выбары халадзільніка, тэлевізара або пральнай машыны пакупнік, перш за ўсё, параўноўваў цану і функцыянальныя характарыстыкі аналагічных тавараў. Але ў апошні час, у сувязі з ростам тарыфаў на камунальныя паслугі, спажыўцы сталі ўсё больш надаваць увагу не толькі вонкавым выглядзе і набору функцый бытавой электратэхнічнай прадукцыі, але і задумвацца над тым, колькі ім прыйдзецца плаціць за электраэнергію, якую гэта выраб расходуе. У выпадку з бытавымі энергазберагальнымі лямпамі (святлодыёднымі, люмінесцэнтнымі, разраднымі) інфармацыі крыху больш, ды і спажыванне святлодыёднай лямпы магутнасцю 8 Вт і лямпы напальвання з прыблізна такім жа светлавым патокам, але магутнасцю 60 Вт, параўнаць лёгка. Дзе і як атрымаць інфармацыю аб энергаэфектыўнасці складанай бытавой электратэхнічнай прадукцыі неабходна ведаць кожнаму пакупніку.
У розныя гады ў розных краінах свету былі распрацаваны спецыяльныя этыкеткі і налепкі на бытавыя электрычныя прыборы, якія, інфармавалі спажыўца аб тым, наколькі эфектыўны прыбор па спажыванні энергіі. Для уніфікацыі гэтай маркіроўкі ў 1992 г. Еўрапейскае Супольнасць прыняло Дырэктыву 92/75 / ЕЕС, якая абавязвала еўрапейскіх вытворцаў шэрагу відаў бытавой тэхнікі забяспечваць іх налепкай адзінага ўзору, дзе рознымі кветкамі і літарамі быў бы пазначаны клас энергаспажывання: ад А - самага эканамічнага, да G - вырабы з высокім выдаткам энергіі. Былі распрацаваны методыкі вызначэння гэтых класаў для кожнага віду тэхнікі, а таксама дадатковых характарыстык, ўносяцца ў налепку. У наступныя гады былі ўведзеныя ў дзеянне дакументы, канкрэтызуюць паказчыкі і класы энергаэфектыўнасці для рознай бытавой апаратуры. Дзякуючы гэтаму краінам Еўрасаюза ўдалося дабіцца істотных поспехаў у энергазберажэнні. У афіцыйных дакументах Еўрасаюза адзначаецца, што ўжо да 2000 г. каля 20% якія прадаюцца ў Еўропе бытавых халадзільнікаў мелі клас энергаспажывання А, а ў некаторых краінах доля такіх халадзільнікаў перавысіла 50%. З часам прысутныя на рынку электрапрыборы сталі дасягаць межаў, устаноўленых для іх вышэйшымі класамі энергаэфектыўнасці. Удасканаленне бытавой тэхнікі прывяло да таго, што гэты вышэйшы клас «абясцэніўся». Прыйшлося ўводзіць тры новыя класа энергаэфектыўнасці: А +, А ++ і А +++. Калі прадукцыя мае вышэйшы клас энергаэфектыўнасці (А +++), ніжэйшыя класы (Е – G) з этыкеткі для такога прадукту выключаюцца. Напрыклад, халадзільнік класа А +++ больш эфектыўна такога ж прыбора класа D на 75 %.
У Рэспубліцы Беларусь на ўзор ЕС прынятыя тэхнічныя нарматыўныя прававыя акты (стандарт), ўстанаўліваюць патрабаванні да энергетычнай эфектыўнасці бытавых электрычных прыбораў: халадзільнікаў, маразільнікаў, электродуховок, Конфорочная панэляў, кандыцыянераў паветра, машын посудамыйных, машын пральных, машын сушыльных, знешніх крыніц харчавання, лямпаў электрычных, тэлевізараў і тэлевізійных манітораў. Ўведзеныя аналагічныя рашэнням Еўрасаюза маркіроўка энергаэфектыўнасці і абмежаванні выпуску на рынак прадукцыі, неэфектыўнай у частцы энергаспажывання. Напрыклад, ў Беларусі дазволены да продажу пральныя машыны з класамі энергаэфектыўнасці не ніжэй за З.
Пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 21.10.2016 №849 у нашай краіне паэтапна, Пачыная з 1 верасень 2017 года і заканчваючы 1 ліпеня 2018 года, ўведзена абавязковае пацвярджэнне адпаведнасці ў дачыненні да асобных відаў бытавых электрычных прыбораў па патрабаванням энергаэфектыўнасці, што павінна садзейнічаць паступленню на рынак краіны прадукцыі з пэўна заяўленымі характарыстыкамі. Вытворцы і пастаўшчыкі павінны загадзя пацвердзіць адпаведнасць прадукцыі устаноўленым патрабаванням. Работы па пацвярджэнню адпаведнасці прадукцыі патрабаванням энергаэфектыўнасці праводзяцца ў шасці акрэдытаваных органах па сертыфікацыі: маркі, знак, "BELLIS", ТАА «Цэнтр Сертыфікацыі Стандарт» у г. Мінску і цэнтры стандартызацыі, метралогіі і сертыфікацыі ў г. Віцебску і г. Ліда. Адначасова варта звярнуць увагу, што пастанова №849 не распаўсюджваецца на прадукцыю, вырабленую ў Рэспубліцы Беларусь або увезеную на яе тэрыторыю да наступлення тэрміну, з якога ўводзіцца абавязковае пацвярджэнне адпаведнасці канкрэтнага віду прадукцыі.
Пытанні эфектыўнага выкарыстання энергарэсурсаў таксама знайшлі адлюстраванне і ў працах па тэхнічным рэгуляванні ў рамках Еўразійскай эканамічнай саюза. На іх вырашэнне накіраваны два тэхнічных рэгламенту «Аб інфармаванні спажыўца аб энергетычнай эфектыўнасці электрычных энергопотребляющих прылад» і «Аб патрабаваннях да энергетычнай эфектыўнасці электрычных энергопотребляющих прылад», распрацаваныя ў мэтах ўстанаўлення на адзінай мытнай тэрыторыі Еўразійскай эканамічнай саюза адзіных абавязковых для прымянення і выканання патрабаванняў да электрычных энергопотребляющим прыладам у частцы інфармавання спажыўца аб энергетычнай эфектыўнасці электрычных прыбораў, папярэджання дзеянняў, якія ўводзяць у зман спажыўцоў, а таксама ў мэтах забеспячэння энергетычнай эфектыўнасці і рэсурсазберажэння ў рамках Еўразійскай эканамічнай саюза. На сёння праекты тэхнічных рэгламентаў прайшлі ўнутрыдзяржаўнае ўзгадненне. З прыняццем і ўвядзеннем у дзеянне названых тэхнічных рэгламентаў нацыянальныя патрабаванні перастануць дзейнічаць.
Мулярчик А.В.,
вядучы інжынер
аддзела дзяржаўнага нагляду
Гродзенскай абласной
інспекцыі Дзяржстандарту